Τι σημαίνει κόκιου νάγκε στο Αϊκίντο

Σε όλα τα εγχειρίδια Αϊκίντο αναφέρεται σαν ένας όρος που περιγράφει μια σειρά από απροσδιόριστες τεχνικές. Όσοι προσπαθήσουν να αναζητήσουν την έννοια του όρου στο διαδίκτυο θα διαβάσουν ότι είναι οι ρίψεις συγχρονισμού, ή ρίψεις της μιας αναπνοής και πρόσφατα ανακάλυψα την εξήγηση ότι ο όρος είναι ένα τεράστιο καλάθι όπου μπαίνουν όσες τεχνικές δε γνωρίζουμε το όνομα τους.

Η προσπάθεια εξήγησης μέσω της μετάφρασης των λέξεων πέφτει επίσης σε κενό. Ενώ η λέξη νάγκε σημαίνει ρίψη, η λέξη κόκιου έχει πολλές και διαφορετικές μεταφράσεις. Γνωστότερη όλων η αναπνοή. Αλλά υπάρχει και η εξήγηση του ταιριάσματος (όταν δυο άνθρωποι "εκπέμπουν στο ίδιο μήκος κύματος"). Επίσης υπάρχει η ερμηνεία της ως μυστικού τεχνάσματος (τρικ).

Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι ονομάζουμε μια σειρά τεχνικών κόκιου νάγκε επειδή περιλαμβάνουν ρίψεις με συγχρονισμό, τότε γιατί υπάρχουν ρίψεις που περιλαμβάνουν τα ίδια χαρακτηριστικά αλλά είναι ξεχωριστές τεχνικές; Όπως Ιριμι νάγκε, Τέντσι νάγκε;

Η βιβλιογραφία περιπλέκει την κατάσταση. Αρκετοί μεγάλοι δάσκαλοι γεννούν περισσότερα ερωτήματα απ' όσα απαντούν γύρω από το θέμα. Σύμφωνα με τον Κοϊτσι Τοχεϊ "Αν έχεις δυνατό Κόκιου το σώμα σου είναι γεμάτο με Κι, σε αυτή την κατάσταση μπορείς να μετακινήσεις και να εκ τρέψεις τον αντίπαλο σου [...] στην τέχνη του Αϊκίντο δεν είμαστε συγκεντρωμένοι μόνο στα φυσικά χαρακτηριστικά αλλά επίσης στο Κι, Κόκιου Χο είναι ο τρόπος να οδηγείς τους άλλους και Κόκιου νάγκε είναι η τέχνη να ρίχνεις τους άλλους με Κόκιου" (Κοϊτσι Τοχεϊ, 1966, Aikido The co-ordination of mind and body for self-defense, Souvenir Press,London).

Χωρίς να αναλύσουμε κοσμικές θεωρίες, για να εξηγήσουμε το Κόκιου σαν έννοια θα πρέπει να φανταστούμε ότι σπρώχνουμε ένα αυτοκίνητο. Αν το μυαλό μας εγκλωβιστεί στη δύναμη των χεριών δε θα μπορέσουμε να το μετακινήσουμε εκατοστό, αν όμως πάρουμε μια σωστή στάση μπορούμε να το κινήσουμε, αν μάλιστα δώσουμε μια ταχύτητα θα διαπιστώσουμε ότι από εκεί και μετά τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο εύκολα. Έχοντας Κόκιου στο παράδειγμα του αυτοκινήτου, όχι μόνο το μετακινούμε αλλά έχουμε τη δυνατότητα να το κατευθύνουμε.

Το Κόκιου είναι η κατάσταση εκείνη όπου όλο το σώμα λειτουργεί σαν αδιαίρετη μονάδα, η ταχύτητα των κινήσεων είναι τέτοια όπου ο Ούκε δεν μπορεί να αντισταθεί και ταυτόχρονα διατηρεί το αίσθημα συνεργασίας. Ο εγκέφαλος δραστηριοποιεί ταυτόχρονα όλο το μυικό σύστημα και σε συνεργασία με τη τεχνική, η δύναμη που παράγεται είναι πολλαπλάσια της μυικής.

Υπάρχουν σημεία όπου πρέπει να δώσουμε έμφαση για να αναπτύξουμε το Κόκιου;

Στάση Αϊκίντο (Καμαε). Αυτή η τριγωνική στάση είναι σχεδιασμένη για να ενοποιεί σχεδόν όλες τις αρθρώσεις. (Στο παράδειγμα που μετακινούμε το αυτοκίνητο σπρώχνοντας, το σώμα παίρνει αυτόματα Καμαε). Εκπαιδευόμαστε τακτικά στη στάση, το μυικό μας σύστημα πρέπει να είναι "ενεργητικά χαλαρό" και το άνοιγμα των ποδιών μεταξύ τους να είναι τέτοιο που να προσφέρει ευκινησία και σταθερότητα. Σε κάθε μετακίνηση γλιστράμε ελαφρά τα πέλματα στο έδαφος διατηρώντας με αυτό τον τρόπο την ισορροπία μας.

Κάθε κίνηση στο Αϊκίντο είναι στην πραγματικότητα εναλλαγή στάσης.

Εξάσκηση με όπλα (Μπουκι Γουαζα). Ο Μοριχέϊ Ουεσίμπα δημιούργησε μια προπόνηση με όπλα με βασικό του μέλημα τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων του στο άοπλο κομμάτι του Αϊκίντο. Η απόσταση από την επίθεση, η ταχύτητα, ο ρυθμός, η μετατόπιση του κέντρου βάρους στη διάρκεια της τεχνικής και το σημαντικότερο η εξάσκηση των γοφών. Οι γοφοί μεταφέρουν τη δύναμη των ποδιών στον κορμό, όσο πιο κινητικοί είναι τόσο αποτελεσματικότερη η τεχνική μας. Αυτή η εξάσκηση ονομάστηκε Αικικεν, Αικιτζο και δεν πρέπει να συγχέεται με άλλα πολεμικά συστήματα που χρησιμοποιούν τα ίδια όπλα.

Στάδια Εξάσκησης Η εκπαίδευση του Αϊκίντο διανύει τρία στάδια καθένα εκ των οποίων χτίζουν με διαφορετικό τρόπο το Κόκιου.

• Κιχον - Όλες οι κινήσεις εκτελούνται αργά, ο νάγκε δίνει έμφαση στη λεπτομέρεια της κάθε τεχνικής. Συγκέντρωση στο παρόν, χαλαρότητα, χαμηλό κέντρο βάρους, αίσθημα αγάπης, θετικότητας και συνεργασίας είναι στοιχεία που ενσωματώνονται στη διάρκεια κάθε Κιχον προπόνησης. Αυτό το στάδιο είναι ο θεμέλιος λίθος της ανάπτυξης του Κόκιου.
• Αγουασε - Ο νάγκε ενοποιεί κινήσεις που έχει κατανοήσει. Σε αυτό το επίπεδο εκπαιδευόμαστε επίσης να μετακινούμαστε σε σχέση με την ταχύτητα επίθεσης καθώς και με την εκτέλεση της τεχνικής. Εκεί γνωρίζουμε ότι υπάρχουν τεχνικές οι οποίες εκτελούνται αφού έχει ολοκληρωθεί η επίθεση (Γκο νο Σεν), ταυτόχρονα με την επίθεση (Σεν νο Σεν), παίρνοντας πρωτοβουλία σαν νάγκε (Σεν σεν νο Σεν).
• Κι νο ναγκαρε - Είναι το ανώτερο στάδιο εξάσκησης. Βασική προϋπόθεση είναι η κατανόηση των δυο προηγούμενων σταδίων (Ο Μοριχέϊ Ουεσίμπα προέτρεπε τους μαθητές να εκπαιδεύονται στο κιχον στάδιο τουλάχιστον για 15 χρόνια). Στο Κι νο Ναγκάρε ο νάγκε γίνεται ένα με την επίθεση δημιουργεί ένα δικό του ρυθμό ο οποίος κατευθύνει τον ουκε χωρίς κανένα μπλοκάρισμα. Αυτή είναι η ταχύτητα των κόκιου νάγκε. Η κίνηση σε αυτό το στάδιο ρέει ελεύθερα και εναλλάσσεται σε ταχύτητα. Ιδανικά, ακολουθεί τον ρυθμό αναπνοής του νάγκε.

Συμπερασματικά, το Κόκιου είναι μια κατάσταση που διέπει κάθε κίνηση του Αϊκίντο, είτε μιλάμε για ακινητοποιήσεις ή ρίψεις. Είναι το εγκεφαλικό και σωματικό αποτέλεσμα που δημιουργείται από τη μακρόχρονη εφαρμογή των κανόνων της τέχνης. Είναι η επίτευξη της ενοποίησης μυαλού και σώματος.

Σαν έννοια όμως το Κόκιου Νάγκε είναι κάτι περισσότερο.

Παρακολουθώντας βίντεο του Μοριχεϊ Ουεσίμπα διαπιστώνουμε ότι αυτές οι ρίψεις δεν έχουν αυστηρή φόρμα όπως οι γνωστές τεχνικές, είναι αυτοσχεδιασμός ο οποίος προκύπτει από την κατανόηση των βασικών αρχών.

Όπως περιγράφει ο Γκοζο Σιόντα (1915-1994) "όταν εξασκούμασταν σε κόκιου νάγκε ο Ο Σενσεϊ δεν έδινε σαφείς οδηγίες, πέρναγε δίπλα απ' όλους και έλεγε 'πολύ καλά', καταλαβαίναμε ότι δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη φόρμα αλλά ο καθένας έκανε ότι καλύτερο μπορούσε" (Γκοζο Σιοντα, 2002, Shugyo, Shindokan books, Toronto, Canada).

Ο Ο Σενσεϊ και οι υψηλόβαθμοι μαθητές του δημιούργησαν δικές τους φόρμες τις οποίες μελετάμε μέχρι σήμερα, ωστόσο όποιος ασχολείται καθημερινά πάνω στις βασικές αρχές του Αϊκίντο θα μπορέσει να αυτοσχεδιάσει. Θα προκύψει φυσικά και χωρίς να υπάρχει εκ των προτέρων η πρόθεση. Δεν είναι κάτι που διδάσκεται για αυτό και δεν έχει ονομασία.

Μειώνουμε την αξία και χάνουμε το σκοπό του, αν θεωρήσουμε ότι είναι όσες τεχνικές δεν γνωρίζουμε το όνομα τους.

Θεωρώ ότι ο λόγος που υπάρχει το Κόκιου Νάγκε στα περισσότερα εγχειρίδια είναι διπλός. Ο πρώτος είναι για να προπονηθούμε εις μνήμην κάποιου που έφτασε στο επίπεδο κατανόησης των αρχών που διέπουν το Αϊκίντο και ο δεύτερος για να ωθήσει όλους τους ασκούμενους το παράδειγμα του.

Νίκος Κορρές

Βιβλιογραφία

• Gozo Sioda, 2002,Shugyo, Shindokan Books, Toronto, Canada.
• Koichi Tohei,1966, The co-ordination of Mind and Body for self- defence,Souvenir Press, London.
• Morihiro Saito,2001,Takemusu Aikido Volume4,Aiki News, Tokyo.
• Kisshomaru Ueshiba, 1986,The art of Aikido, Kodansha International.
• Rupert M.J. Atkinson, 2005,Discovering Aikido,Crowood Press, Ramsbury.
• Ron Meyer and Mark Reeder, 2000, Center-The Power of Aikido,Frog LTD, Berkley, California.